Dit zijn de boeken waar we dit najaar naar uitkijken: van Mercier en Camier van Samuel Beckett tot kortverhalen van Haruki Murakami

Domein van licht van de Japanse schrijfster Yūko Tsushima (Verschijnt in oktober bij De Bezige Bij in een vertaling van Noriko de Vroomen-Kondo en Han Timmer)

Ieder jaar verschijnen er tientallen onontdekte parels uit de wereldliteratuur. Deze parels worden soms bij toeval teruggevonden in het archief van de auteur, zoals bijvoorbeeld bij Fernando Pessoa. Veelal zijn de ‘onontdekte parels’ echter boeken waarin uitgevers in het verleden geen markt zagen, waardoor ze onuitgegeven bleven. Hoogst eigenaardig is dat ook het geval geweest met het werk van de Japanse schrijfster Yūko Tshushima. Haar werk werd doorheen de jaren veelvuldig bekroond met onder andere de Tanizaki Prize (vernoemd naar de Japanse grootmeester Junichiro Tanizaki) en de Izumi Kyōka Prize for Literature, maar toch zagen indertijd weinig buitenlandse uitgevers graten in haar werk.

Yūko Tsushima werd geboren in 1947 in Tokio. Ze was de dochter van de beroemde schrijver Osamu Dazai, die zelfmoord pleegde toen zij een jaar oud was. Yūko Tsushima schreef enkele tientallen romans en novellen. In haar werk schrijft Tsushima voornamelijk over het leven van van de maatschappij vervreemde personages, veelal vrouwen, die worstelen met de Japanse traditie, wat veelal een leven in dienst van familie en anderen betekent, en hun wil om iets te maken van hun eigen leven. Hiervoor haalde Yūko Tshushima inspiratie bij de Amerikaanse schrijver Tennessee Williams, maar ook bij haar landgenoot Soseki Natsume, die ook over dit onderwerp schreef, en waarvan wij begin dit jaar De poort uitgaven.

In Domein van licht verhuist een jonge vrouw met haar tweejarige dochter naar een nieuw appartement in Tokio. Ze is net gescheiden en probeert haar werk te combineren met de zorg voor haar kind. De grote ramen van het appartement laten veel licht door, waardoor de vrouw zich bevrijd voelt. In de maanden die volgen verliest ze echter de controle over haar leven. Ze wankelt, zekerheden verdwijnen en twijfel neemt de overhand. Ze realiseert zich dat ze aan het veranderen is, maar durft niet onder ogen te zien wat er van haar wordt.

Het nooit eerder vertaalde Mercier en Camier van Samuel Beckett (Verschijnt in november bij Koppernik in een vertaling van Jona Hoek)

Nadat vrijwel geen van zijn werken meer beschikbaar waren in het Nederlands, kent het werk van de Ierse Nobelprijswinnaar Samuel Beckett (1906-1989) eindelijk weer een heropleving. Eerder dit jaar verscheen er bijvoorbeeld een nieuwe tweetalige editie van zijn bekendste werk Wachten op Godot en in navolging daarvan verschijnt dit najaar het nooit eerder vertaalde Mercier en Camier, dat door velen beschouwd wordt als de voorloper op Wachten op Godot.

Mercier en Camier is de eerste naoorlogse roman van Samuel Beckett. De twee titelhelden zwerven door een stad, verlaten hem, en gaan er weer in. Ze hebben geen doel, maar er is iets ongrijpbaars wat ze zouden moeten doen. Ze maken afspraken, ze drinken, ze maken ruzie. Ze worden in beslag genomen door het weer, door proviandering, door een regenjas, door een paraplu, door een fiets…

Samuel Beckett is een van de belangrijkste schrijvers van de twintigste eeuw en is naast romancier vooral bekend als schrijver van theaterteksten. Zijn werk werd beïnvloed door James Joyce, die hij in Parijs leerde kennen. Vanwege zijn lange verblijf in Frankrijk schreef Beckett de meeste van zijn teksten in het Frans, die hij daarna zelf naar het Engels vertaalde.

Daarnaast staat Beckett vooral bekend als de auteur die eist dat, in het geval van theatervoorstellingen, zijn teksten tot op de letter gereproduceerd dienen te worden én dat de zeer gedetailleerde regieaanwijzingen strikt gevolgd moeten worden. Over het leven van Beckett en zijn specifieke visie en bijbehorende eisen schreven we eerder al een uitgebreid artikel.

Het nooit eerder vertaalde Kraai van Ted Hughes (Verschijnt in oktober bij De Bezige Bij in een tweetalige editie)

Vijftig jaar na het eerste verschijnen van Kraai in Engeland leidt de gitzwarte gedichtencyclus nog altijd tot verwoede discussies. Ted Hughes, voormalig Poet Laureate van Groot-Brittannië, begon de cyclus in de tweede helft van de jaren zestig, na de suïcide van zijn vrouw Sylvia Plath. Hij voltooide de gedichten in 1969, toen hij voor de tweede keer een partner aan zelfmoord verloor.

De bundel Kraai was een stilistisch experiment waarin Hughes zijn rouw en verdriet probeerde vorm te geven. Het hoofdpersonage Kraai bevindt zich in een landschap dat de ene keer apocalyptisch is, en dan weer rechtstreeks uit Genesis lijkt te komen. God schept de wereld, Adam en Eva bevinden zich in het paradijs, waar achter elke boom een slang op hen wacht. De gedichten sidderen dan ook van angst, woede, geweld en verdriet. Kraai beziet dit alles vanuit het middelpunt met een mengeling van nieuwsgierigheid en een verlangen naar destructie.

Kraai is intussen uitgegroeid tot een van de belangrijkste en bekendste dichtbundels van de afgelopen eeuw. Toch verscheen het nooit in een Nederlandse vertaling voornamelijk vanwege de complexiteit van de bundel. Daar komt in oktober (eindelijk) verandering in met dank aan dichter-vertaler Daan Doesburgh.

Ted Hughes (1930-1998) werd geboren in Yorkshire en schreef naast Kraai ook nog de bekende bundels Birthday Letters en The Hawk in the Rain. Zijn relatie met Sylvia Plath is een van de bekendste uit de literatuurgeschiedenis. De relatie van Hughes en Plath vormde de inspiratie voor het geprezen en bekroonde Jij zegt het van Connie Palmen.

De novelle Een kat achterlaten en With The Beatles van Haruki Murakami (Verschijnen in oktober bij Atlas Contact in een vertaling van Elbrich Fennema)

Nieuw werk van Haruki Murakami (1949) is altijd iets om naar uit te kijken, zelfs wanneer het gaat om kleinoden uit zijn intussen omvangrijke oeuvre. In afwachting van een nieuwe verhalenbundel die volgend jaar moet verschijnen, krijgen we dit najaar alvast de novelle Een kat achterlaten en een kortverhaal dat eerder in The New Yorker verscheen maar nog nooit in boekvorm werd uitgegeven, voorgeschoteld.

In Een kat achterlaten schrijft Haruki Murakami voor het eerst over zijn vader met wie hij een getroebleerde relatie had. Twintig jaar lang hadden vader en zoon Murakami geen contact met elkaar; pas kort voordat zijn vader stierf, heeft de schrijver hun band kunnen herstellen. In dit korte autobiografische verhaal stipt Murakami een paar schijnbaar terloopse herinneringen aan die hem bij nader inzien een diep gevoel van verbondenheid met zijn vader verschaffen. Uit de novelle blijkt ook dat de verhalen van zijn vader over zijn dienstjaren in China tijdens de Tweede Wereldoorlog op Haruki Murakami een onuitwisbare indruk hebben gemaakt.

Het korte verhaal uit The New Yorker dat wordt uitgegeven, is With The Beatles. In het verhaal denkt een naamloze, oudere verteller terug aan twee bepalende liefdes uit zijn jeugd – de een niet meer dan een obsessie, de andere een belangrijke leerschool: “Sommige mensen stellen dat de periode waarin popsongs het diepst binnenkomen en je het meest vervullen, de gelukkigste tijd van een mensenleven is. Misschien is dat zo. Misschien ook niet.”

Haruki Murakami is wereldwijd een van de bekendste schrijvers en wordt al jaren genoemd als gedoodverfde favoriet voor het winnen van de Nobelprijs. Zijn oeuvre omvat de intussen tot moderne klassiekers uitgegroeide romans De opwindvogelkronieken, Kafka op het strand en de trilogie 1Q84.

Een nieuwe biografie van Stefan Zweig, ditmaal van de staatsman Joseph Fouché (Verschijnt bij IJzer in oktober in een vertaling van Frédérique van der Velde)

Naast zijn proza, met zijn beroemde Schaaknovelle als speerpunt, schreef de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig (1881-1942) ook een hele rits biografieën. Nadat eerder zijn biografieën over Marie Antoinette en Maria Stuart opnieuw zijn verschenen, volgt in oktober zijn biografie over de Franse staatsman Joseph Fouché.

Joseph Fouché, wiens naam doorheen de geschiedenis aan bekendheid heeft moeten inboeten, was jarenlang de tegenspeler dan weer medespeler van historische figuren als Robespierre, Napoleon en Talleyrand. Als geboren intrigant wist Fouché onder elk bewind zijn weg te vinden en maakte vele historische gebeurtenissen van op de eerste rij mee. De biografie die Stefan Zweig over hem schreef in 1929 is echter meer dan het neergeschreven levensverhaal van Fouché; het is een portret van een politicus. Zweig wist als geen ander hoe je historische figuren ook psychologisch moest doorschouwen om zo op zoek te gaan naar de mens achter de publieke figuur. Als lezer voel je zo de gevoelens achter de handelingen van de sleutelfiguren en krijg je een beter beeld van hoe het moet zijn om een belangrijke maatschappelijke en in dit geval politieke rol te spelen. De literaire kwaliteiten van Zweig maken van zijn biografieën ook pageturners.

Tegelijkertijd zal van Stefan Zweig ook Aan de Europeanen van vandaag en morgen verschijnen, een bundeling van drie lezingen van Stefan Zweig over Europa. De drie lezingen uit deze bundel schreef Zweig in de tumultueuze periode waarin hij vanwege zijn Joodse achtergrond moest vluchten voor het opkomende nazisme. In de lezingen heeft Zweig het onder andere over een uitwisselingsprogramma voor jongeren en een gemeenschappelijk mediakanaal voor Europeanen. Met deze teksten laat Stefan Zweig een ander Europa zien: een continent van cultuur en humanisme.

Honderd jaar Clarice Lispector in december: het ideale moment om haar werk te lezen

In Brazilië is Clarice Lispector al sinds de jaren zestig een deel van het cultureel erfgoed en gelukkig begint haar naam ook daarbuiten steeds vaker te klinken. De Franse schrijfster Hélène Cixous beschreef Clarice Lispector als ‘hoe Kafka zou zijn geweest als het om een vrouw was gegaan’ en ook als ‘Rilke een in de Oekraïne geboren Braziliaanse jodin was geweest. Als Rimbaud een moeder was geweest en de leeftijd van vijftig jaar had bereikt. Als Heidegger had kunnen ophouden Duits te zijn’. Ze was een fenomeen met een geheel eigen stijl, een tot leven gekomen paradox, die met taal kon spelen zoals niemand haar had voorgedaan. Haar vreemdheid verontrustte mensen, maar werkte tegelijkertijd ook magnetisch.

In december zal het honderd jaar geleden zijn dat de Braziliaanse schrijfster werd geboren en dat wordt dan ook uitgebreid gevierd door De Arbeiderspers, die het werk van Lispector sinds enkele jaren opnieuw is gaan uitgeven op aandringen van Arthur Japin en biograaf Benjamin Moser.

Nieuwe vertalingen staan vooralsnog niet op de planning, maar wel zullen alle beschikbare werken in december een mooi plekje krijgen in de boekhandel. Daartoe behoren De ontdekking van de wereld, De passie volgens G.H. en Het uur van de ster. Vorig jaar verschenen ook haar gebundelde verhalen in een monumentale uitgave in een vertaling van Adri Boon. Naar aanleiding daarvan schreven we een uitgebreid portret over het werk en leven van de Braziliaanse schrijfster.

Nooit eerder uitgegeven werk van Simone de Beauvoir (De onafscheidelijken verschijnt in oktober bij Cossee in een vertaling van Martine Woudt)

Simone de Beauvoir (1908-1986) was een van de belangrijkste filosofen en feministen van haar tijd en schreef daarnaast tientallen romans en essays. Ze werd wereldberoemd met haar magnum opus De tweede sekse, waarin ze de fameuze woorden ‘Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt’ schreef. Samen met Albert Camus en haar partner Jean-Paul Sartre speelde Simone de Beauvoir een aanzienlijke rol in het existentialisme. Hoewel haar populariteit doorheen de jaren nooit is afgenomen, is het intussen jaren geleden dat er nog eens een van haar werken (opnieuw) werd uitgegeven.

De onafscheidelijken is een autobiografische roman die Simone de Beauvoir schreef kort nadat ze met De Mandarijnen in 1954 de gerenommeerde Prix Goncourt won. In De onafscheidelijken vertelt De Beauvoir over haar jarenlange en tekenende vriendschap met Zaza. Het manuscript werd nooit uitgegeven en werd pas vorig jaar teruggevonden door Sylvie Le Bon, Simones geadopteerde dochter. Zij stelde dat het verhaal voor De Beauvoir te pijnlijk was om het gedurende haar leven te publiceren. Nu, 66 jaar later, wordt deze autobiografische roman dus alsnog uitgegeven.

Een maand later verschijnt dan weer bij uitgeverij Orlando een heruitgave van de befaamde roman Alle mensen zijn sterfelijk, die het verhaal vertelt van de veertiende-eeuwse Italiaanse edelman Fosca, die niets liever wil dan de wereld overheersen en daarom een onsterfelijkheidselixer drinkt. Hij ontdekt dat zijn onsterfelijkheid echter meer nadelen dan voordelen heeft. Het is ook het verhaal van de ambitieuze actrice Régine, die Fosca ontmoet in de twintigste eeuw nadat hij door de geschiedenis is gereisd als vertrouweling van Karel V, als ontdekkingsreiziger en als revolutionair tijdens de Franse Revolutie. Régine vindt het onverdraaglijk dat haar roem even kortstondig is als haar leven. Wanneer ze Fosca tot haar minnaar weet te maken waant ze zich gereed voor de eeuwigheid.

De jubileumuitgave van In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien (Verschijnt naar aanleiding van 75 jaar Boekerij in november)

Dit najaar bestaat uitgeverij Boekerij vijfenzeventig jaar en dat wordt kennelijk groots gevierd. Onderdeel van de door hun omgedoopte feestmaand in november, is de verschijning van een jubileumuitgave van In de ban van de ring, de klassieker onder de klassiekers van J.R.R. Tolkien.

In de ban van de ring is een van de bestverkochte boeken aller tijden. De trilogie ging intussen meer dan honderdvijftig miljoen keer over de toonbank en werd door een veelvoud lezers verslonden. De wereldberoemde boeken van Tolkien vertellen kort samengevat het verhaal van de jonge hobbit Frodo die een immense taak krijgt toebedeelt. Samen met zijn beste vriend Sam moet hij een gevaarlijke reis door Middenaarde ondernemen naar de Doemberg om daar de Ene Ring te vernietigen. Alleen op die manier kan Frodo voorkomen dat Sauron de Zwarte met zijn heerschappij de hele wereld zal overnemen.

J.R.R. Tolkien (1892-1973) werd geboren in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Hij studeerde Engelse taal en literatuur aan de universiteit van Oxford, waar hij later hoogleraar werd. In 1973 publiceerde hij zijn fictiedebuut De hobbit – waarvan eerder al een jubileumuitgave werd uitgegeven – dat de aanzet was voor zijn In de ban van de ring. Ruim tachtig jaar later wordt het werk van Tolkien nog altijd als het begin en tegelijk een van de hoogtepunten van het fantasygenre beschouwd.

De dystopische klassieker Kallocaïne van de Zweedse schrijfster Karin Boye (Verschijnt in november bij Koppernik in een vertaling van Bart Kraamer)

Karin Boyes ‘roman uit de eenentwintigste eeuw’ is een spookachtig visioen van een door de politie bestuurde en gemilitariseerde samenleving. Met zijn uitvinding kallocaïne heeft de scheikundige Leo Kall de Wereldstaat voorzien van een middel om totale controle uit te oefenen. Maar terwijl zijn waarheidsdrug de weg opent naar de zielen van zijn medeburgers, komen de wildste dromen over opstand naar boven samen met verlangens naar vrijheid, liefde en vertrouwen – waardoor Leo Kall begint te twijfelen aan de voortreffelijkheid van de Staat en aan zijn rol erin als loyale soldaat.

Kallocaïne heeft na bijna tachtig jaar nog niets van zijn actualiteit verloren en behoort samen met Jevgeni Zamjatins Wij, George Orwells 1984 en Aldous Huxleys Brave New World tot de grote dystopische klassiekers van de twintigste eeuw.

Karin Boye (1900-1941) was dichter en auteur. Kallocaïne is een van de grote klassiekers van Zweden en is sinds 1949 niet meer in het Nederlands verschenen. Een jaar na het voltooien van Kallocaïne pleegde Boye zelfmoord.

Vijanden: een liefdesroman van de Pools-Amerikaanse Nobelprijswinnaar Isaac Bashevis Singer (Verschijnt in oktober bij LJ Veen Klassiek in een vertaling van Stella Bromet)

Wie wil weten waar schrijvers als Paul Auster en Jonathan Safran Foer een groot deel van hun inspiratie haalden, moet absoluut een van de werken van de Pools-Amerikaanse Nobelprijswinnaar Isaac Bashevis Singer lezen. Niet alleen zijn er veel stijlovereenkomsten, ook qua humor en thematiek haalden beide schrijvers de mosterd bij Singer.

Isaac Bashevis Singer (1902-1991) vluchtte tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Amerika waar hij in 1943 staatsburger werd. Het is echter pas na de oorlog dat Singer zich toelegde op het schrijven van romans, waarmee hij probeerde om zijn opgelopen trauma’s te verwerken. Singer schreef zijn romans altijd eerst in het Jiddisch en vertaalde ze daarna zelf naar het Engels. Tijdens het vertalen herschreef hij regelmatig zijn eigen romans, want volgens Singer was er sprake van twee totaal verschillende lezersdoelgroepen. Voor vertalingen naar andere talen wenste Singer dat vertalers de Engelse versies als brontekst zouden gebruiken.

Naast de oorlog vormde ook de botsing tussen de oude waarden en de moderne wereld, tussen orthodoxie en vrijdenkerij, een belangrijk thema in zijn werk. Dit thema werkte hij bijvoorbeeld uit in de epische roman De familie Moskat (1950) die vaak vergeleken zou worden met met De Buddenbrooks van Thomas Mann. Zijn boeken tonen zowel edelmoedigheid als misdadig gedrag, liefde en grove erotiek, religieuze overgave en wanhopig (on)geloof. Een singeriaans thema is ook het ethisch vegetarisme. ‘Hoe kan de mens liefde van God verwachten, wanneer hij zelf voor zijn culinair genoegen dieren doodt?’

In Vijanden: een liefdesroman komen enkele van deze thema’s samen en vertelt het verhaal van Holocaustoverlevende en vluchteling Herman Broder. Haast voor hij er erg in heeft zijn er drie vrouwen in Hermans leven: Jadwiga, de Poolse boerin die hem heeft helpen onderduiken voor de Duitsers; Masja, zijn bloedmooie, neurotische, enige ware liefde; en Tamara, zijn eerste vrouw, die als een wonder herrezen is uit de dood. Terwijl zijn leven alsmaar ingewikkelder wordt, slaagt hij er niet in om er greep op te krijgen. Ondertussen worstelt hij met zijn oorlogsverleden tegen de achtergrond van het alledaagse leven in de drukbevolkte joodse wijken van New York.

Meer lijstjes en overzichten bekijken?

We publiceerden ook een overzicht met de leukste katten uit de literatuur. Als er één dier is dat de literaire pagina’s niet schuwt, maar zich er arrogant bovenop neervlijt en er parmantig doorheen wandelt, is het wel de kat. Japanse verhalen en katten zijn uiteraard onafscheidelijk, maar ook de Nederlandse literatuur zit er vol mee. In het overzicht onder andere aandacht voor de kat uit Kafka op het strand van Haruki Murakami en de duivelse kater uit De Meester en Margharita van Michail Boelgakov.

Naar aanleiding van het boekenweekthema ‘De moeder, de vrouw’ in 2019 maakten we een overzicht met interessante moederpersonages. In het overzicht onder andere het personage Marie uit Ik kom terug van Adriaan van Dis.

Eerder maakten we natuurlijk ook al overzichten met boeken waar we naar uitkijken om ze te mogen lezen. In ons vorige overzicht hebben we onder andere aandacht voor ons eerste boek De poort van Soseki Natsume en de heruitgave van De wijde Sargassozee van Jean Rhys waar we intussen een heel portret over schreven.

Genoeg gehad van al die lijstjes? Bekijk dan zeker ook even onze schrijversportretten die we op regelmatige basis schrijven. Zo publiceerden we uitgebreide portretten over het werk en leven van onder anderen Albert Cossery, Albert Camus, Malcolm Lowry en Jeroen Brouwers.