De vijf boeken die je volgens Basje Boer gelezen moet hebben waarin films en acteurs een hoofdrol spelen

Arnon Grunberg, Figuranten (In 1997 verschenen bij Nijgh & Van Ditmar)

Toen Arnon Grunberg in 1997 Figuranten uitbracht, bleek die roman weerbarstiger en ook wat lolliger dan zijn succesdebuut Blauwe maandagen. Grunberg voert hier drie aspirant-acteurs op: de onzekere Ewald Krieg (de verteller), exotische schone Elvira Lope en leader of the pack Broccoli. Broccoli is degene die de weg leidt, all the way to Hollywood, maar zijn route loopt dan wel langs een onsuccesvolle auditie voor een Hamka’s-commercial, een knullige promotiefilm voor de FNV en Ewalds vernederende bijrol als “pukkelige puber” in een grote Nederlandse productie. In Figuranten grijpen de personages het acteursvak vooral aan om aan zichzelf te ontsnappen. Ze acteren om zich een voorstelling te maken van wie ze zouden kunnen zijn. Voor Grunberg zelf, die op zijn zeventiende van school afging om acteur te worden, was het waarschijnlijk niet anders. (Lees daarover meer in Aan nederlagen geen gebrek: Brieven en documenten 1988-1994.)

Cameron McCabe, The Face on the Cutting-Room Floor (Nog niet eerder in het Nederlands verschenen)

In de obscure misdaadroman The Face on the Cutting-Room Floor (1937) voert de nog obscuurdere schrijver Cameron McCabe een editor op die in het Londen van de jaren dertig de opdracht krijgt om een personage, een rol van starlet Estella Lemarre, geheel weg te snijden uit de film die hij aan het monteren is, getiteld The Waning Moon. Vierentwintig uur later ligt de actrice zelf dood op de vloer van de montageruimte. Dat het hoofdpersonage dezelfde naam heeft als de schrijver van het boek, zegt al iets over de inzet van deze whodunnit, die de schijn ophield dat het hier niet om fictie maar om non-fictie ging. Meer dan veertig jaar later werd pas duidelijk dat de Duitser Ernest Borneman achter het pseudoniem schuilging. Dat Borneman zelf ervaring had als editor blijkt wel uit de passages waarin hij uitweidt over het vak. Verder bevat The Face on the Cutting-Room Floor een curieuze mix van de machotaal van hard-boiled misdaadliteratuur, melancholische bespiegelingen op het leven, romantische beschrijvingen van Londen en een misdaadplot dat destijds ongekend was (en dat ik hier niet zal spoilen). ‘The detective story to end all detective stories,’ werd de roman dan ook genoemd.

Charles Bukowski, Hollywood (In 1991 verschenen bij De Bezige Bij)

In 1987 kwam de film Barfly uit, met acteur Mickey Rourke in de rol van een jonge Henry Chinaski, het befaamde alter ego van dichter en drunk Charles Bukowski. Twee jaar later bracht Bukowski de roman Hollywood uit, als het ware de making of van de film, maar dan een die geslaagder is dan de film zelf. Het boek begint als Bukowski door een regisseur benaderd wordt om een scenario te schrijven en eindigt als hij de film op het grote doek ziet. In de pagina’s ertussen wordt de film geschreven, gecast, opgetuigd en dan weer stopgezet. Een hoogoplopende ruzie met de geldschieters leidt er zelfs toe dat de regisseur eerst in hongerstaking gaat en vervolgens dreigt om zijn eigen vinger eraf te zagen. (In een hilarische scène neemt de regisseur Chinaski/Bukowski mee naar een ijzerhandel om de elektrische zaag aan te schaffen waarmee hij zijn vinger zegt af te zagen.) Bukowski schrijft alles in zijn kenmerkende stijl op: droogkomisch, melancholisch en met een oog voor het absurde. Het spreekt voor zich dat de schrijver ver bij alle Hollywood-glamour vandaan blijft en in plaats daarvan schrijft over het lullige winkelcentrum waar de film in première gaat, de paardenraces waar hij graag komt en, in de meest beklijvende scènes, het deprimerende zwarte getto waar de regisseur wegens geldnood belandt.

Truman Capote, Een mooi kind (In 1982 verschenen in de verhalenbundel Muziek voor kameleons bij de Arbeiderspers)

In 1955 verhuisde Marilyn Monroe naar New York, waar ze zichzelf als serieus actrice hoopte te profileren. Ze nam deel aan workshops bij de beroemde Actors Studio, mengde zich in de New Yorkse high society en ging ook in psychoanalyse. Schrijver Truman Capote stelde haar voor aan de gerenommeerde acteercoach Constance Collier die, zo schrijft hij in zijn verhaal Een mooi kind, over Monroe zei: ‘This beautiful child is without any concept of discipline or sacrifice. [-] I hope, I really pray that she survives long enough to free the strange lovely talent that’s wandering through her like a jailed spirit.’ Capotes korte verhaal, dat is opgenomen in de bundel Muziek voor kameleons, opent met Colliers uitvaart, waar taut New York aanwezig is. Nadien duikt Capote met Monroe een slecht verlicht Chinees restaurant in, waar ze al roddelend en biechtend een fles champagne leegdrinken. Monroe, die Capote letterlijk lijkt te citeren, is neurotisch en naïef, pijnlijk openhartig en vreselijk grappig. Als de schrijver haar opzoekt op het damestoilet staat ze haar lippen te stiften. Wat ben je aan het doen? vraagt hij. ‘Looking at Her,’ zegt ze over haar spiegelbeeld. Als de champagne op is nemen ze een taxi naar de pier om fortune cookies te voeren aan de meeuwen.

Peter Biskind, Easy Riders, Raging Bulls (Nog niet eerder in het Nederlands verschenen

Easy Riders, Raging Bulls is weliswaar non-fictie maar dan wel van de literaire soort. In dit lekker dikke boek uit 1998 beschrijft journalist Peter Biskind op spectaculaire wijze de opkomst en ondergang van “New Hollywood”, oftewel de acteurs, regisseurs, scenaristen, studiobazen en producers die tussen eind jaren zestig en begin jaren tachtig de wetten herschreven van de Amerikaanse cinema en filmindustrie. Biskind moet alle anekdoten en getuigenissen smalend hebben opgeschreven, want zijn toon is ontegenzeggelijk verlekkerd. Hij benadrukt vooral de schaduwkanten van deze new wave van jonge filmmakers, die van begin af aan net zozeer getekend werd door overmoed en egocentrisme als door publiekssucces en vernieuwing. Dus wordt er uitvoerig bijgestaan bij de feestjes, de drugs en alcohol, de zelfdestructie, het geweld en de geldverspilling. Het resultaat is ontluisterend, hilarisch, absurdistisch en een beetje droevig. Niet lezen als je mensen als Dennis Hopper, Robert Altman of Peter Bogdanovich hoog hebt zitten. Werkelijk niemand komt er erg goed vanaf in dit boek.

Meer lijstjes en overzichten bekijken?

We maakten een lijstje van de avonturenromans die je moet gelezen hebben: de klassieken die blijven boeien, zoals de Odyssee van Homeros en Naar het middelpunt van de aarde van Jules Verne, maar ook recentere romans die de drang naar verre kusten aanzwengelen.

Naar aanleiding van het boekenweekthema ‘De moeder, de vrouw’ in 2019 maakten we een overzicht met interessante moederpersonages. In het overzicht onder andere het personage Marie uit Ik kom terug van Adriaan van Dis.

Eerder maakten we natuurlijk ook al overzichten met boeken waar we naar uitkijken om ze te mogen lezen. In ons vorige overzicht hebben we onder andere aandacht voor ons eerste boek De poort van Soseki Natsume en de heruitgave van De wijde Sargassozee van Jean Rhys waar we intussen een heel portret over schreven.

Genoeg gehad van al die lijstjes? Bekijk dan zeker ook even onze schrijversportretten die we op regelmatige basis schrijven. Zo publiceerden we uitgebreide portretten over het werk en leven van onder anderen Albert Cossery en Albert Camus, maar ook van de Vlaamse Hugo Raes en de Nederlandse Marga Minco.