Deze auteurs hun werk moet je volgens de Japanse bestsellerauteur Haruki Murakami gelezen hebben

Haruki Murakami (1949) is een van de bekendste Japanse schrijvers aller tijden. Van zijn romans zijn wereldwijd miljoenen exemplaren verkocht en werden intussen in meer dan vijftig talen vertaald. Murakami werd geboren in Kioto en groeide op in Kobe. Zijn vader was de zoon van een boeddhistische priester. Zijn moeder was de dochter van een koopman uit Osaka. Beiden gaven les in Japanse literatuur. Murakami was echter meer geïnteresseerd in Amerikaanse literatuur, waardoor hij, eenmaal hij zelf begon te schrijven, zichzelf een westerse schrijfstijl eigen maakte.

Dat Murakami zich zo liet beïnvloeden door het westen, leverde hem in zijn beginjaren als schrijver veel commentaar op van Japanse critici en bemoeilijkte zo de lancering van zijn carrière. Toch is net dat een van de hoofdredenen waarom hij later alsnog zo succesvol is geworden; zijn eclectische stijl wist hem te onderscheiden van al zijn collega-schrijvers. Een boek zoals Haruki Murakami ze schrijft, had je simpelweg nog niet gelezen.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat je in de schrijvers die Murakami aanraadt, amper Japanse auteurs terugvindt. Eén om precies te zijn: Haruki Murakami beschouwt Soseki Natsume – een gigant in Japan wiens portret zelfs jarenlang op een bankbiljet stond – als zijn grote leermeester.

Het merendeel van de auteurs die bewondering oogsten bij Haruki Murakami, zijn Amerikaanse schrijvers. Omdat hun boeken makkelijker te krijgen waren in Japanse boekhandels, en hij naast het Engels geen andere talen machtig was, maar ook omdat hij eind jaren tachtig een lange periode in de Verenigde Staten verbleef en er doceerde aan de universiteit van Princeton.

Van Fjodor Dostojevski tot Soseki Natsume: deze auteurs hun werk moet je volgens Haruki Murakami gelezen hebben

1. F. Scott Fitzgerald – van wie we zelf ook een lijstje hebben gepubliceerd met zijn favoriete romans en auteurs – is altijd een groot voorbeeld geweest voor Haruki Murakami. Al vanaf zijn tienerjaren is hij gefascineerd door De grote Gatsby, de roman van Fitzgerald waarin hij een portret neerpent van het Amerika in de jaren twintig en die Murakami bovendien zelf naar het Japans heeft vertaald. De roman vertelt het verhaal van Jay Gatsby, de man die alles heeft. Iedereen die iets voorstelt wordt gezien op zijn feestjes. Zijn landgoed op Long Island zindert van de jonge mensen die drinken, dansen en over de mysterieuze Gatsby praten. Want Gatsby – jong, knap en verschrikkelijk rijk – lijkt altijd een eenling tussen de menigte, kijkend en in afwachting, hoewel niemand weet waarvan. Onder de broeierige oppervlakte van zijn leven schuilt een geheim: een stil, onmogelijk verlangen naar Daisy Buchanan. En deze destructieve obsessie dreigt alles te vernietigen.

2. De poort van Soseki Natsume is het enige Japanse werk dat je in dit overzicht zal terugvinden. In De poort, een sleutelwerk in het oeuvre van Soseki, wordt een van de grootste conflicten uit de Meijiperiode aangekaart. Hoeveel gehoorzaamheid ben je verschuldigd aan je directe omgeving en wat zijn de gevolgen wanneer je ervoor kiest om naar jezelf te luisteren? Sosuke en zijn vrouw Oyone leiden een rustig, monotoon leven in een armoedig huurhuis in Tokio. Hoewel ze allebei voor het ongeluk lijken te zijn geboren – ze leven door gebeurtenissen uit het verleden in isolement en zijn noodgedwongen kinderloos – lijken ze samen toch betrekkelijk gelukkig. Dat dreigt echter te veranderen wanneer ze plots de verantwoordelijkheid krijgen over Sosukes jongere broer Koroku. Als Oyones gezondheid daarna ook nog begint achteruit te gaan en de gebeurtenissen uit het verleden hen langzamerhand inhalen, komt Sosuke voor een dilemma te staan. Moet hij loyaal blijven aan zijn naasten en zichzelf neerleggen bij de situatie of moet hij zijn eigen gevoel volgen?

3. De boeken van de Amerikaanse schrijver Raymond Chandler over privédetective Philip Marlowe en specifieker Het lange afscheid. In die klassieker brengt een ontmoeting met een aan lager wal geraakte oorlogsveteraan zowel avontuur als problemen met zich mee voor Philip Marlowe. Het lange afscheid wordt door velen beschouwd als het meesterwerk van Chandler, die daarmee ook de grondlegger van de hard-boiled detective werd.

4. De vanger in het graan van J.D. Salinger die ook Philip Roth en Samuel Beckett tot hun favoriete boeken rekenen. De vanger in het graan is een coming of age-roman die bij verschijning in 1951 heel wat controverse veroorzaakte vanwege het grove taalgebruik en de vrije behandeling van seks en prostitutie in het boek. De verteller is Holden Caulfield die wegens slechte prestaties van school is gestuurd maar dat niet aan zijn ouders durft te vertellen. In plaats daarvan zwerft hij door de stad en ontmoet hij allerlei mensen, onder wie zijn kleine zusje, de enige die hij helemaal vertrouwt. Het boek staat symbool voor de moeilijke overgang van de jeugd naar de volwassenheid.

5. Een van de grote voorbeelden van Haruki Murakami, is de Russische schrijver Fjodor Dostojevski. Als het van hem afhangt, leest iedereen zijn volledige oeuvre, maar als je dan toch een roman moet kiezen, vindt Murakami dat je absoluut De gebroeders Karamazov moet lezen, een klassieker die ook in de privébibliotheek van Marilyn Monroe stond. In dit bijna duizend pagina’s tellende turf vertelt Dostojevski het verhaal van de drie broers Karamazov en de moord op hun vader. Alledrie hebben ze hun motieven en ook de gelegenheid gehad voor deze gruweldaad, maar wie is de dader? De gebroeders Karamazov is het laatste werk dat Dostojevski heeft geschreven. Amper vier maanden nadat het oorspronkelijk is verschenen, sterft de Russische schrijver. Vanwege de vermenging van filosofie, religie en psychologie, maar ook vanwege heel veel andere zaken, is het uitgegroeid tot een van de belangrijkste werken uit de wereldliteratuur.

6. Het kasteel van de Boheemse en in het Duits schrijvende Franz Kafka (1883-1924) die net als Salinger ook een van de favoriete romans was van Samuel Beckett. In deze roman, die Kafka bij zijn sterven onvoltooid achterliet, volgen we K., die door ‘het kasteel’, een hogere instantie van een verder naamloos dorp, aangesteld schijnt te zijn als landmeter. De hoofdstukken vertellen over de pogingen die K. doet om inzicht te krijgen in zijn situatie – vruchteloze pogingen, uiteraard. Kafka’s hoofdpersonen zijn dan ook geen helden, eerder slachtoffers.

7. Het obscure oeuvre van Dag Solstad waarvan Murakami de roman Roman 11, boek 8 naar het Japans heeft vertaald. In die roman ontmoet je Bjørn Hansen, belastinginspecteur, in een provinciestadje in de buurt van Oslo. Daar is hij achttien jaar geleden naartoe verhuisd om in te trekken bij zijn toenmalige minnares, voor wie hij zijn vrouw en tweejarige zoon verliet. Hoewel hij comfortabel leeft begint het gevoel dat zijn leven onbeduidend is, dat het niet door eigen bewuste keuzes maar door toeval bepaald is, hem dwars te zitten. Om de regie in eigen handen te nemen en als ultiem protest tegen de wereld en geldende conventies bedenkt Bjørn Hansens met behulp van een bevriende arts een snood en excentriek plan: een toneelspel dat zijn dagelijkse realiteit wordt. Solstad trekt je met humor mee in de licht absurdistische leefwereld van Bjørn Hansen, die tegelijkertijd tergend alledaags en herkenbaar is.

8. Het oeuvre van Kurt Vonnegut en als je een specifieke tip wil, lees dan toch maar Slachthuis vijf, aldus Murakami. In deze klassieker staat Billy Pelgrim, de hoofdpersoon, los van de tijd. Hij gaat slapen als stokoude weduwnaar en wordt wakker op de dag van zijn bruiloft. Hij stapt een deur binnen in 1955 en komt in 1941 weer naar buiten. Hij heeft zijn eigen geboorte en dood vele malen gezien, zegt hij, en bezoekt regelmatig alle gebeurtenissen daartussenin. Alleen zo, volkomen losgeraakt van de realiteit, slaagt Billy erin om de verschrikkingen van Dresden te verwerken.

9. Alle klassiekers van Gustave Flaubert – van Madame Bovary tot Leerschool der liefde – omdat iedere schrijver volgens Murakami zijn werk gelezen moet hebben, omdat Flaubert je leert hoe je moet schrijven. Zijn bekendste werk, Madame Bovary, vertelt het verhaal van Emma, een boerendochter, die het dorpse leven al snel zat is. Ze wilt wat reuring in de tent zoals de meeste meisjes in hun tienerjaren willen. De plattelandsdokter Charles is haar ticket weg van de varkensboerderij van haar vader en ze trouwt hem. Al gauw blijkt dat het leven bij Charles ook niet heel spannend is en Emma stort zich in de ene affaire na de andere. Ook bouwt ze een dikke schuld op door het huis en zichzelf aan te kleden alsof ze van adel is. Dit allemaal komt voort uit een allesoverheersende verveling. Charles Bovary vindt het allemaal goed, hij is tot over zijn oren verliefd en kust de grond waarop Emma loopt. Over het werk en leven van Gustave Flaubert publiceerden we eerder een omvangrijk portret.

10. ‘Altijd meeslepend,’ zegt Haruki Murakami over de romans van Cormac McCarthy, de Amerikaanse hoop op de Nobelprijs voor Literatuur. Al zijn boeken zijn volgens Murakami het lezen meer dan waard. Je zou bijvoorbeeld voor De weg kunnen kiezen, een bespiegeling over de dunne scheidslijn tussen beschaving en woestenij, en over de alomvattende en soms beangstigende liefde die een kind voor zijn ouders voelt. Of voor McCarthy’s magnum opus Suttree uit 1979, waaraan hij twintig jaar heeft gewerkt, en hij het verhaal vertelt van de gedeclasseerden en de havelozen, de zwarte krotbewoners en de verre nazaten van de Saksische clans die ooit golf na golf Amerika overspoelden, en hun waanzinnige maalstroom van religie, hoop, geweld en blinde dronkenschap.

11. Een misschien wel verrassende naam, hoewel hij misschien de bekendste auteur aller tijden is, is Charles Dickens. Murakami is al van kindsbeen af een liefhebber van het werk van Dickens en het is een van de eerste voor hem buitenlandse schrijvers die hij gelezen heeft. Bijvoorbeeld A Christmas Carol dat we uitgebreid besproken in ons overzicht met de beste literaire kerstverhalen.

12. De boeken van Richard Brautigan, die Murakami vaak zijn grootste voorbeeld heeft genoemd, maar wellicht voor velen de onbekendste naam in dit hele overzicht is. Brautigan was een Amerikaans schrijver die furore maakte als een van de stemmen van de Amerikaanse tegencultuur oftewel de hippiecultuur of flowerpower. Toen de hippietijd voorbij was, taande de belangstelling voor zijn werk ook enigszins en is zijn werk, dat wel vertaald werd naar het Nederlands, snel in de vergetelheid geraakt. Waarom Murakami pleit voor een herwaardering van zijn werk? Volgens de Japanse bestsellerauteur wordt het werk van Brautigan gekenmerkt door een humoristische verbeeldingskracht, die je zelden tegenkomt in de letteren.

13. De werken van Jack Kerouac, een van de grootste namen uit de Beat Generation, en daarmee enigszins een van de voorlopers en voorbeelden van schrijvers als Richard Brautigan. In 1957 publiceerde Kerouac zijn klassieker On the Road, het boek dat je makkelijk ook de bijbel van de beatniks zou kunnen noemen. De roman vertelt het verhaal van Sal Paradise en zijn aan alcohol, seks, drugs en muziek verslaafde vriend Dean Moriarty, die liftend of in gestolen auto’s kriskras door de Verenigde Staten reizen. Hun levenswijze is anti-intellectueel, zonder binding en zonder moraal en ze zetten zich af tegen de gevestigde normen en waarden: ze kiezen voor een ongeremd en onaangepast bestaan.

14. Misschien tot ieders verbazing, maar de laatste naam in het overzicht is de auteur die volgens velen de Nobelprijs voor Literatuur heeft weggekaapt van Murakami, maar volgens Murakami zelf gewoon een echte schrijver en voorbeeld van hem is: de Japans-Britse schrijver Kazuo Ishiguro. Na de verschijning van Klara en de zon zei Murakami: ‘Ik denk dat Ishiguro een toegewijde en belangrijke schrijver is.’

Meer weten over het werk en leven van Haruki Murakami?

Zo goed als alle boeken van Haruki Murakami zijn vertaald naar het Nederlands en worden nog steeds veelvuldig herdrukt. Van zijn debuutroman De jacht op het verloren schaap tot Hard-Boiled Wonderland en het einde van de wereld tot zijn absolute bestsellers Norwegian wood, De opwindvogelkronieken en Kafka op het strand. Al deze boeken zijn te bestellen via Buchbar. Koop je je boeken via Buchbar, zorg je er mee voor dat ons literair platform kan blijven bestaan en we wekelijks nieuwe artikelen kunnen blijven publiceren.

Haruki Murakami is een grote muziekliefhebber. Zijn eerste baantje was in een platenzaak en samen met zijn vrouw had Murakami jarenlang een jazzbar in Tokio. Het verklaart waarom veel van de boeken van Murakami muzikale verwijzingen bevatten. Zo is Dans, dans, dans vernoemd naar een nummer van The Beach Boys en zijn bestseller Norwegian wood naar een nummer van The Beatles. Op het internet circuleren intussen heel wat playlists zoals deze met alle muzikale verwijzingen in Norwegian wood of deze bijna driehonderd uur durende playlist met een groot deel van de platen uit zijn privécollectie.

Een andere hobby van Haruki Murakami, is het lopen van marathons. Zo liep Murakami in 1996 bijvoorbeeld een ultramarathon, een wedstrijd van maar liefst honderd kilometer. Zijn liefde voor hardlopen pende hij neer in Waar ik over praat als ik over hardlopen praat.

Haruki Murakami loopt niet graag in de spotlights en leeft een teruggetrokken bestaan. Interviews met de auteur zijn om die reden, maar ook omdat hij niet graag over zijn eigen werk praat, een zeldzaamheid. Een van die zeldzame interviews is dit interview met De Standaard of dit gesprek met de Volkskrant.