Leestijd:
De kleine boekhandel: Boekhandel Roggen
“Ik stop pas met boeken verkopen als ik ertoe gedwongen word; als het niet meer binnen mijn vermogen ligt om hier te zitten. Maar wat is ook het alternatief? Bij een middagbingo in het buurthuis zal je mij niet vinden.”
Gesprek door Maaike Broere
Foto: Lies Westerlaken
De boekhandel, een boekliefhebbers favoriete plek op aarde. In Nederland hebben we er honderden, zij het niet duizenden. Je vindt ze in alle soorten en maten. De grote commerciële ketens kennen we allemaal, maar er zijn zoveel meer winkels waar je boeken kunt scoren. Om de verborgen parels van Nederland te ontdekken, neem ik jullie elke maand mee naar een boekhandel. En niet zomaar een boekhandel, maar één met een mooi verhaal, een bijzonder doel of een jaloersmakende collectie.
In deel 2 ga ik langs bij boekhandel Roggen. UvA-studenten zullen dit pareltje al meerdere keren zijn gepasseerd in hun tocht naar de collegezaal. Weet je wel, die boekenstalletjes in de Oudemanhuispoort waar je van de drukke binnenstad een oase van rust in stapt? Precies. En kast nummer 10 is de winkel van meneer Roggen (71). In deze monumentale wandelgang tussen de Kloveniersburgwal en de Oudezijds Achterburgwal zijn verschillende boekhandels naast elkaar te vinden, maar van vervelende concurrentie is geen sprake: ‘We zijn allemaal zeer collegiaal en gaan goed met elkaar om. Afwisselend halen we bijvoorbeeld broodjes voor elkaar. Natuurlijk overlappen delen van onze collecties zoals de Engelse klassiekers, maar toch hebben we allemaal onze eigen specialisaties; van bladmuziek tot filosofie en de oude Grieken en Romeinen.’
Karakters: Waarom bent u deze boekwinkel op deze bijzondere plek begonnen?
Meneer Roggen: Eigenlijk was dit een toevalstreffer. Hiervoor heb ik van alles gedaan. Zo heb ik een tijdje in postzegels gehandeld. Mijn interesse in boeken is er altijd al geweest. Een collega die aan het begin van de Poort een kast had, hielp ik daarom vaak. Op een gegeven moment kreeg ik daar ook een eigen stukje waar ik mijn boeken uit kon stallen. De contacten tussen de verkopers in de Poort zijn nauw. We kregen dan ook direct te horen wanneer er iemand wegging. De man die voor mij in kast 10 stond, ging stoppen en toen dit mij ten gehore kwam, heb ik zijn huurcontract overgenomen. Mijn insteek met de boekhandel is commercieel. Ik moet er mijn boodschappen van betalen.
Welke boeken kunnen we zoal tegenkomen in uw winkel?
Alle boeken die hier liggen zijn tweedehands. Mijn boekhandel is veelal georiënteerd op boeken die ergens over gaan. Als we het over genres hebben, kunnen we beter spreker over een negatieve karakterisering; boeken die er niet liggen. Dat zijn bijvoorbeeld bestsellers. De roulatie hiervoor is veel te snel. Voor dit soort boeken kunnen klanten beter naar grote namen als Scheltema gaan. Mijn collectie bestaat vooral uit boeken die ergens anders niet te vinden zijn. Ben je bijvoorbeeld op zoek naar een Fins-Pools woordenboek? Grote kans dat ik die wel heb; ik heb een zwak voor vreemde woordenboeken.
Ligt er elke dag dezelfde selectie boeken in uw winkel of verschilt dit?
Het is niet zoals bij reguliere boekwinkels dat alles aan het einde van de dag blijft liggen zoals het lag. Elke avond ruim ik alle boeken op zodat ik mijn kast af kan sluiten en elke ochtend begin ik weer opnieuw met het inruimen van de tafels. Hierdoor rouleert de selectie; elke dag liggen er weer boeken die er een tijdje niet hebben gelegen. Wanneer klanten op zoek zijn naar een boek dat niet tussen de uitgestalde boeken ligt, kunnen ze mij altijd vragen of ik het verder wel heb. Mijn collectie ken ik uit m’n hoofd. Ik weet dus precies of ik het heb of niet, maar of ik het kan vinden is een tweede vraag. Hoe dan ook komt het dan te zijner tijd wel een keer tevoorschijn.
Hoe komt u aan alle boeken?
Op verschillende manieren kunnen ze bij mij terechtkomen. Veel koop ik zelf in op het Waterlooplein. Daar heb ik goede relaties met een handelaar. Maar het kan ook zijn dat mensen boeken komen brengen. Dit kunnen boeken van overleden opa’s zijn, maar er komen hier ook veel boekrunners. Dat zijn mensen die kringloopwinkels afstruinen en daar goedkope boeken scoren om ze vervolgens met een beetje winst aan mij door te verkopen.
Als deze boekrunners met een tas bij u aankomen, neemt u dan veel van ze aan?
Nee, negentig procent van de boeken die hier worden aangeboden, wijs ik af. Het is wel eens gebeurd dat hier een echtpaar aan kwam zetten met tassen vol oude boeken. ‘We zijn overal geweest, van de Slegte tot Scheltema, maar niemand wil het hebben. Wellicht dat u er iets aan hebt?’ zeiden ze toen. Mensen denken vaak dat we alleen maar rommel verkopen en dat ze hier alles wel even kunnen dumpen. Zo werkt het niet. Alle boeken die hier liggen, heb ik zorgvuldig geselecteerd. Het gaat er mij niet alleen om dat de boeken verkoopbaar zijn, maar ook of ze passen binnen mijn sortering.
Heeft u weleens iets bijzonders teruggevonden in de ontvangen boeken?
Niet echt, er zit zelden wat leuks bij. Vaak zijn het enkel krantenartikelen. Wel heb ik een keer een boekje ingekocht waar ik doorheen aan het bladeren was toen ik achterin een stapeltje travelcheques van Thomas Cook ontdekte. Dat is natuurlijk altijd mooi meegenomen.
Wat maakt uw boekwinkel zo bijzonder vergeleken met de grote ketens?
De boekhandels in de Oudemanhuispoort lijken gewoon winkels die aan een openbare weg liggen. Je zou denken dat de mensen die toevallig door deze passage lopen even de tijd nemen om naar de stalletjes te kijken. Dit is niet zo. Tachtig procent van de mensen die hier langskomen, hebben totaal geen interesse. Dit is fundamenteel anders als je een echt een winkel hebt. Dan moeten mensen de drempel over om binnen te komen. Zij hebben affiniteit met boeken. Hier is dit niet zo. Er is misschien een grotere stroom aan mensen, maar als zij geen geld uit willen geven aan een mooi boek, heb je er niets aan.
Wat voor soort types zijn de mensen die hier enkel doorheen lopen en niet voor de boekverkoop komen?
Studenten snellen hierlangs op weg naar college. Meestal is het alleen de staf die hier wel eens wat boeken op de kop tikt. Sommigen daarvan herken ik, dan weet ik ook precies naar wat voor soort werken zij op zoek zijn. Het overgrote deel wat zich daarnaast door deze passage verplaatst, zijn eindeloze stromen aan toeristen die hier tijdens hun rondleiding even worden gedropt. Ik heb weleens aan een gids gevraagd wat ze hier toch altijd komen doen. Voor de boekenstalletjes zal het namelijk niet zijn. Zij vertelde me toen dat ze hier verzamelde zodat ze haar groep niet kwijt kon raken. De plek zelf maakt de mensen dus vrij weinig uit.
Wat is dan wel uw ideale klant?
Dat zijn schatrijke beginnende filosofen, maar die bestaan natuurlijk niet. Wat ik erg op prijs stel, zijn niet alleen klanten die echt op zoek zijn naar mooie boeken en bereid zijn hier geld voor neer te leggen, maar ook toeristen die rustig de tijd nemen om Amsterdam te verkennen en daarnaast nog even een mooie editie van bijvoorbeeld Dickens mee willen nemen als aandenken. De ideale klant is iemand die affiniteit heeft met boeken. Zij geven liever wat geld uit aan een behoorlijk boek, dan dat ze goedkope rommel verzamelen als opvulling.
Met deze boekwinkel moet u uw brood verdienen, hoe lang denkt u nog door te gaan?
Wanneer je in dit vak zit, houd je er eigenlijk nooit mee op. Je raakt niet gepensioneerd, omdat je geen pensioen opbouwt. Ik stop pas als ik ertoe gedwongen word; als het niet meer binnen mijn vermogen ligt om hier te zitten. Maar wat is ook het alternatief? Bij een middagbingo in het buurthuis zal je mij niet vinden en dagtelevisie vind ik ook niks aan. Dat zijn geen dingen waar ik naar uitkijk.
Onder de jongeren wordt er ook steeds minder gelezen. Als u ze iets aan zou raden, welke vijf schrijvers zijn dan uw favoriet?
Dat vind ik heel lastig te zeggen. Er zijn natuurlijk bepaalde schrijvers die ik erg hoog acht, maar het grote publiek zal deze niet kennen. Dat is bijvoorbeeld een cultschrijver als Philip K. Dick. Zijn korte verhalen zijn geweldig. Daarnaast lees ik niet per se romans, al heb ik er heel wat verslonden. Al vijftig jaar lang lees ik een boek per dag. Ik lees erg snel, dat beschouw ik als een gave. Zo kan ik ook in een half uur een voor mij onbekend boek doorspitten en weten of het geschikt is voor in de verkoop.
